Sinds de lancering in 2005 is YouTube uitgegroeid tot een wereldwijd fenomeen en een icoon van het internettijdperk. Het is het populairste videoplatform en de op één na meest bezochte website ter wereld, na Google. De populariteit groeide nog verder door Shorts: korte, verslavende video’s vergelijkbaar met TikTok en Instagram Reels.
Kinderen en tieners kennen een wereld zonder YouTube niet meer. Waar hun interesses ook liggen, contentmakers zorgen constant voor nieuwe video’s om jonge kijkers aan het scherm te houden. Ons rapport over appgebruik in 2024 liet zien dat kinderen wereldwijd gemiddeld 74 minuten per dag op YouTube doorbrengen.
Wat doen kinderen op YouTube?
YouTube heeft een enorme hoeveelheid content: van educatieve tutorials en muziekvideo’s tot gaming-video’s. Kinderen kunnen video’s en livestreams bekijken en zich abonneren op hun favoriete kanalen.
Creatieve tieners kunnen hun eigen kanaal starten en video’s uploaden. Zo leren ze zichzelf uiten, bouwen ze een community op en ontwikkelen ze vaardigheden zoals presenteren, verhalen vertellen en videobewerking.
Kinderen kijken ook graag naar Shorts. Dit zijn verticale video’s van maximaal 3 minuten, vergelijkbaar met TikTok en Instagram Reels. Door omhoog te swipen kunnen ze meteen de volgende Short bekijken. Net als bij TikTok is de content eindeloos en wordt de video-aanbeveling steeds meer afgestemd op hun smaak.
Wat is de leeftijdsgrens voor YouTube?
De algemene minimumleeftijd om een Google-account (en dus een YouTube-account) aan te maken is 13 jaar. In sommige Europese landen gelden hogere leeftijden. Zo is de grens in Frankrijk 15 jaar en in Spanje 14 jaar.
YouTube gebruikt de geboortedatum die bij het aanmaken van een account wordt ingevuld, en een AI-gebaseerd leeftijdsschattingmodel (momenteel alleen in de VS) om de leeftijd van een gebruiker te bepalen. Als YouTube denkt dat een gebruiker onder de 18 is, past het de ervaring aan voor tieners. Bijvoorbeeld door leeftijdsgebonden video’s te beperken, aanbevelingen te filteren, bedtijd reminders in te schakelen en meer. Als het AI-model vermoedt dat een gebruiker jonger is dan 13 jaar en het account een verkeerde geboortedatum heeft, kan YouTube het account opschorten of verwijderen. Ouders kunnen, als dit per ongeluk gebeurt, de leeftijd van hun kind verifiëren en toestemming geven via Google Family Link.
Ouders moeten weten dat iedereen (ook kinderen) de meeste content op de gewone YouTube-site kan bekijken zonder in te loggen of een account aan te maken. Zonder in te loggen kunnen ze echter niet reageren op video’s of leeftijdsgebonden content zien.
Kinderen onder de 13 jaar kunnen YouTube Kids gebruiken. Dit is een speciale versie van YouTube met zorgvuldig geselecteerde content en extra veiligheidsfuncties. Hoewel veiliger dan de gewone YouTube, moeten ouders zich bewust zijn van enkele mogelijke risico’s.
Is YouTube veilig voor kinderen? De mogelijke risico’s
Volwassen onderwerpen
YouTube’s communityrichtlijnen verbieden expliciet seksuele video’s, zoals porno, en content die kinderen seksualiseert of in gevaar brengt. Toch bevat de enorme contentbibliotheek video’s over volwassen thema’s, zoals seksualiteit, drugsgebruik, scheldwoorden en andere volwassen onderwerpen. Kwaadwillende gebruikers voegen soms ook volwassen content toe aan video’s die duidelijk voor kinderen bedoeld zijn. Door het grote aantal video’s is moderatie, zelfs met geautomatiseerde systemen en menselijke reviewers, erg lastig.
Jongeren kunnen ook volwassen thema’s en grof taalgebruik tegenkomen in de chat, berichtenfuncties en reacties op video’s.
Geweld
Sommige YouTube-video’s bevatten geweld, zoals grafische beelden in nieuws of documentaires, beelden uit gewelddadige videogames of door gebruikers gemaakte filmpjes van vechtpartijen of aanvallen. Kwaadwillende gebruikers verstoppen soms gewelddadige content in video’s die duidelijk voor kinderen bedoeld zijn. Net als bij volwassen content verbieden de communityrichtlijnen buitensporig of zinloos geweld. Toch kunnen jongeren nog steeds schokkende beelden tegenkomen die de moderatie zijn ontsnapt.
Cyberpesten
De reacties en livechats op YouTube kunnen broedplaatsen zijn voor cyberpesten en intimidatie, zoals beledigende taal en persoonlijke aanvallen. Deze ruimtes kunnen uitmonden in zogenaamde “comment section warfare”, waarin gebruikers felle ruzies, scheldpartijen en zelfs bedreigingen uitwisselen. Het is belangrijk dat jongeren zich bewust zijn van deze toxiciteit en voorzichtig zijn bij online interacties. YouTube biedt wel tools om gebruikers te melden of te blokkeren, maar het enorme aantal reacties en interacties maakt effectieve moderatie lastig.
Overmatige schermtijd
De eindeloze stroom video’s op YouTube, afgestemd op de voorkeuren van kijkers, en het verslavende karakter van YouTube Shorts, kunnen gemakkelijk leiden tot te veel schermtijd. Ongecontroleerd kan dit de slaap, mentale gezondheid en het algehele welzijn van jongeren negatief beïnvloeden.
Contact van volwassenen met kinderen
Als jonge gebruikers reacties mogen plaatsen, of een kind heeft gelogen over zijn leeftijd bij het aanmaken van een account, kunnen volwassenen de reacties gebruiken om contact te zoeken. Online roofdieren gebruiken soms misleidende tactieken om kinderen te manipuleren of persoonlijke informatie te vragen.
Misleidende content en echo chambers
YouTube kan worden gebruikt om desinformatie, complottheorieën en andere misleidende content te verspreiden. Jongeren kunnen video’s tegenkomen die valse informatie als feit presenteren of schadelijke ideologieën promoten. Fake accounts maken het makkelijk voor gebruikers om zich verkeerd voor te doen.
Een “echo chamber” ontstaat wanneer het algoritme steeds content toont die dezelfde meningen, overtuigingen en ideologieën versterkt, zonder blootstelling aan andere standpunten. Dit kan problematisch zijn voor tieners die hun plek in de wereld zoeken en gevoeliger zijn voor herhaalde boodschappen.
5 stappen om YouTube veiliger te maken voor je kind
Als je tiener al YouTube gebruikt, een account wil aanmaken of wil overstappen van YouTube Kids, kun je de volgende stappen nemen om hun schermtijd veiliger te maken:
1. Stel een begeleide ervaring in
Met YouTube’s begeleide ervaring, via Google Family Link, kunnen ouders de contentinstellingen van tieners beheren en zien welke video’s en Shorts ze bekijken. Bij gekoppelde accounts kan een ouder kiezen uit 3 niveaus van contentcontrole, afhankelijk van de leeftijd van het kind:
- Explore (vanaf 9 jaar): Voor kinderen die klaar zijn om YouTube Kids te verlaten. Bevat een selectie video’s die geschikt is voor kijkers van 9+.
- Explore More (vanaf 13 jaar): Breidt het aanbod uit met video’s die over het algemeen geschikt zijn voor kijkers van 13+.
- Most of YouTube: Laat je kind bijna alle video’s op YouTube bekijken, behalve leeftijdsgebonden content. Sommige video’s bevatten nog steeds gevoelige onderwerpen, geschikt voor oudere tieners.
Bij zowel Explore als Explore More zijn de reacties beperkt. Dit verkleint het risico dat kinderen ongepaste taal of problematische interacties tegenkomen.
2. Combineer toezicht met praten
Net als bij andere ouderlijke controles werkt YouTube’s begeleide ervaring het beste in combinatie met open, voortdurende gesprekken. Dit bevordert samenwerking, vertrouwen en verantwoordelijk online gedrag.
Begin bijvoorbeeld door te vragen welke video’s ze recent hebben gekeken, wat ze leuk of minder leuk vonden, en kijk eventueel samen. Zo krijg je inzicht in hun kijkgedrag en moedig je ze aan om naar jou toe te komen als ze iets verontrustends tegenkomen.
3. Moedig ze aan schermtijdherinneringen te volgen
Voor gebruikers van 13-17 jaar biedt YouTube “Take a break” en “Bedtime” herinneringen om jonge gebruikers bewust te maken van hun schermtijd. Take a break verschijnt na een bepaalde periode van onafgebroken kijken (standaard elke 60 minuten), en Bedtime herinnert gebruikers eraan te stoppen met kijken en naar bed te gaan op een vooraf ingestelde tijd (standaard 22:00 uur). Jij en je tiener kunnen samen redelijke limieten afspreken en de standaardinstellingen aanpassen via de begeleide ervaring.
4. Stimuleer kritisch denken
Als je kind misleidende content tegenkomt of in een echo chamber terechtkomt, is dit een kans om kritisch denken te ontwikkelen. Help hen de content te beoordelen, mogelijke vooroordelen of desinformatie te herkennen, en wees alert op video’s die schadelijk gedrag of ideologieën promoten.
Enkele handige startvragen zijn:
- “Wie heeft deze video gemaakt?”
- “Wat willen ze dat ik voel of doe?”
- “Mist er misschien informatie?”
- “Is er andere informatie die dit tegenspreekt?”
5. Voeg een extra laag ouderlijke controles toe
Een begeleide ervaring via Family Link helpt om toegang tot leeftijdsgebonden video’s te beperken, maar veel ouders hebben ook uitgebreide ouderlijke controles nodig om hun kinderen veilig te houden op YouTube en daarbuiten.
Door Qustodio toe te voegen aan je YouTube-veiligheidsstrategie kun je:
- Overzicht van activiteiten met Youtube-monitoring: Krijg een gedetailleerd overzicht van wat je kind op YouTube doet, inclusief zoekopdrachten en bekeken video’s op zowel de app als de website. Deze informatie wordt toegevoegd aan de activiteiten-tijdlijn van je kind, zodat je niet direct de YouTube-geschiedenis hoeft te controleren.
- Tijdslimieten en blokkades: Stel specifieke tijdslimieten in of blokkeer de YouTube-app. Dit biedt meer flexibiliteit dan het alles-of-niets-systeem van Family Link. Terwijl YouTube schermtijdherinneringen stuurt, kun je met Qustodio’s Routines verschillende limieten per dag instellen en afdwingen.
- Direct pauzeren van internet: Als je kind iets tegenkomt wat het niet zou moeten zien, kun je meteen de internettoegang pauzeren om het gebruik te stoppen.
YouTube is een van de hoekstenen van het internet en een plek waar kinderen veel van hun online tijd doorbrengen, of het nu gaat om educatieve video’s, vlogs of gameplay. Het is belangrijk dat kinderen veilig blijven en content bekijken die geschikt is voor hun leeftijd.
Voor kinderen ouder dan 13 jaar, of voor kinderen waarvan de ouders vinden dat ze te oud zijn voor YouTube Kids, is de eerste stap het instellen van een begeleide ervaring. Dit helpt om de beschikbare content te filteren. In combinatie met gesprekken en duidelijke afspraken helpt dit je kind veilig te genieten van YouTube’s enorme aanbod.
